न्याय, विकास र समृद्धिको मार्गमा छौं-चौधरी [अन्तर्वार्ता]

कमलापति चौधरी, उपाध्यक्ष राप्ती गाउँपालिका

उपाध्यक्षका रुपमा तपाईँका ३३ महिना कसरी बिते ?
राप्ती गाउँपालिकाको उपाध्यक्षमा निर्वाचित भएको ३३ महिना बितिसकेछन् । लामो समयसम्म मुक्तकमैया आन्दोलनमा बिताएकी मेरा लागि स्थानीय तहमा नौलो अनुभव हो । स्थानीय तह जनतासँग निकै नजिक रहेर काम गर्ने निकाय हो । त्यसमा पनि उपाध्यक्षसँग न्यायिक समिति, बजेट, अनुगमनजस्ता महत्त्वपूर्ण जिम्मेवारी हुने भएकाले सिक्दै अगाडि बढिरहेकी छु । समग्रमा भन्दा उपाध्यक्षका रुपमा यी ३३ महिना सुखद् बिते ।

यहाँसँग न्यायिक समिति, बजेटजस्ता महत्त्वपूर्ण जिम्मेवारी छन् । कार्य अनुभव कस्तो भइरहेको छ ?
यहाँले अत्यन्तै महत्त्वपूर्ण विषय उठाउनु भयो । स्थानीय तहमा यो मेरो पहिलो कार्यानुभव हो । विशेष गरी न्यायिक समितिको जिम्मेवारीले मलाई सबैभन्दा बढी सिक्ने अवसर प्रदान गर्यो । कानुनी अध्ययन नगरेको भए पनि न्याय सम्पादनको जिम्मेवारी निर्वाह गर्नु एक नयाँ अनुभव रह्यो । स्थानीय तहका उपप्रमुख तथा उपाध्यक्षलाई कानुनी रूपमा न्यायिक समितिको नेतृत्व गर्ने व्यवस्था गरिएको छ । यसअन्तर्गत, विभिन्न विवादलाई मिलापका माध्यमबाट समाधान गर्ने प्रयास ग¥यौं, जसले सबै पक्षलाई न्याय महसुस गराउने वातावरण सिर्जना गर्यो ।

त्यस्तै, योजना तर्जुमा संयोजनको जिम्मेवारी पनि उपाध्यक्षकै हुन्छ । सरकारले विकास निर्माणका लागि बजेट बिनियोजन गर्छ, तर तिनको प्रभावकारी कार्यान्वयन भएको छ कि छैन भन्ने अनुगमन गर्नु हाम्रो मुख्य जिम्मेवारी रह्यो । यस क्रममा प्राविधिक ज्ञान प्राप्त गर्ने अवसर मिल्यो, जसले योजना कार्यान्वयनको सुदृढीकरणमा योगदान गर्यो । अर्को महत्त्वपूर्ण पक्ष राजस्व व्यवस्थापन हो । स्थानीय सरकार सञ्चालनका लागि राजस्व संकलन आवश्यक हुन्छ र यसको संयोजनको जिम्मेवारी उपप्रमुखलाई दिइएको छ । यस क्रममा, कर वृद्धिभन्दा करको आधार विस्तार गरेर नागरिकलाई कर तिर्न प्रेरित गर्ने नीति अवलम्बन गर्यौं, जसमा उल्लेखनीय सफलता मिलेको अनुभूति भएको छ । त्यस्तै, उपभोक्ता हित संरक्षणको जिम्मेवारीसमेत निर्वाह गर्नुपर्यो । गुणस्तरीय र सर्वसुलभ सेवा सुनिश्चित गर्न बजार अनुगमन, जनचेतना अभिवृद्धि तथा उपभोक्ता अधिकार संरक्षणका पहलहरू गरियो । यस क्षेत्रको अनुभव नयाँ भए पनि सफल रह्यो । यसरी, विभिन्न जिम्मेवारी सम्हाल्दै जाँदा नयाँ अनुभवहरू सङ्गाल्ने अवसर मिल्यो, जसले समग्र रूपमा स्थानीय सरकारको प्रभावकारिता बढाउने दिशामा योगदान पुर्याएको छ ।

नागरिकको स्वास्थ्यसँग जोडिएको क्षेत्र बजार पनि हो । गुणस्तरहीन सामग्री बिक्रि भयो भनेर गुनासा आइरहन्छन् । बजार अनुगमनको अनुभव कस्तो रह्यो ?
यहाँले भनेजस्तै बजार नागरिक जीवनसँग प्रत्यक्ष रूपमा जोडिएको क्षेत्र हो, जहाँ मूल्यवृद्धि, कालोबजारी र गुणस्तरहीन सामग्री बिक्रीजस्ता समस्या बारम्बार उठ्ने गरेका छन् । अनुगमनको जिम्मेवारी सम्हाल्दा पहिले बजार अनुगमन चाडपर्वको समयमा मात्र सीमित रहेको देखियो । उपभोक्ताबाट कालोबजारी र गुणस्तरहीन सामग्री बिक्रीबारे धेरै गुनासा आउने गरे पनि त्यसको समाधानमा प्रभावकारी कदम चालिएको थिएन । तर, हामीले नियमित रूपमा बजार अनुगमनको प्रक्रिया अगाडि बढायौं । व्यापारीहरूले उपभोक्तालाई नठगून् र गुणस्तरीय सामानको उपलब्धता सुनिश्चित होस् भन्ने उद्देश्यका साथ अनुगमनलाई निरन्तरता दियौं । अनुगमन पसल केन्द्रित मात्र नभई गाउँका पसलहरूमा समेत गरिएको छ । दर्ता नभएका पसलहरूलाई दर्ता प्रक्रियामा ल्याउन र कानुनी रूपमा सञ्चालन गर्न आवश्यक समन्वय गरिएको छ । समग्रमा, बजार अनुगमन गर्दा विभिन्न समस्या देखिए पनि, नियमित अनुगमन, व्यापारीहरूसँग समन्वय र उपभोक्ताको हितलाई प्राथमिकता दिँदा सकारात्मक परिवर्तन सम्भव भएको अनुभूति भयो ।

समितिहरूको नेतृत्व गर्दा भोगिएका समस्या र चुनौति बारे बताइदिनु होस् न ।
समितिहरूको नेतृत्व गर्दा विभिन्न समस्या र चुनौतीहरू सामना गर्नुपर्यो । सबैभन्दा ठूलो चुनौती कानुनी संरचनासँग जोडिएको थियो । पहिलो वर्ष कानुनी स्पष्टता नहुनु, आवश्यक कानुनी परामर्शको अभाव हुनु र कार्यान्वयन प्रक्रियामा अन्योल रहनु मुख्य चुनौतीहरू थिए । दोस्रो बजेट निर्माणमा पनि समस्या भोग्नुपर्यो । जनताका सबैखाले अपेक्षा पुरा गर्न कठिनाइ हुँदो रहेछ । अपेक्षा अनुसारको बजेटको सुनिश्चित गर्नेसन्दर्भमा चुनौती थपिए । कर्मचारी र जनप्रतिनिधिबीचको कार्यशैली मिलाउन, परामर्शदाताको अभावमा निर्णय प्रक्रियालाई प्रभावकारी बनाउन र प्रशासनिक संरचनालाई व्यवस्थित गर्न मिहिनेत गर्नुपर्यो ।

न्यायिक समितिको नेतृत्व गर्दा केही दबाबहरू पनि सामना गर्नुपर्यो । विवाद समाधानका क्रममा विभिन्न पक्षबाट दबाब आउनु स्वाभाविक थियो, तर कानुनी आधारमा काम गर्दा ती दबाबहरूलाई चुनौतीका रूपमा लिएनौं । अन्य समितिहरूमा पनि काम गर्दा स्रोत साधन, दक्ष जनशक्ति र व्यवस्थापनमा केही कठिनाइहरू देखिए, तर सहकार्य, परामर्श र व्यवस्थित योजना बनाएर यी समस्याहरूलाई व्यवस्थापन गर्न सकियो । समग्रमा, सुरुवाती चरणमा कानुनी अन्योल, प्रशासनिक समन्वयको चुनौती, कर्मचारी तथा स्रोत अभावजस्ता कठिनाइ भए पनि सहकार्य र अनुभवले गर्दा ती चुनौतीहरूलाई सहजै पार गर्दै अगाडि बढेका छौं । कार्यकालको बाँकी समयलाई थप प्रभावकारी बनाउने प्रयासमा छौं ।

सङ्घीयतापश्चात् गाउँ–गाउँमा सिंहदरबारको अधिकार प्राप्त हुन्छ भनिएको थियो । के राप्तीका जनताले सिंहदरबारको अधिकार पाए ?
यस विषयमा अधिकार पाएको र नपाएको भन्ने कुरा दुई भिन्न दृष्टिकोणबाट आउँछ । यो बुझाइको कमी हो भन्ने लाग्छ । गणतान्त्रिक शासन व्यवस्थामा जनताले नै शासन सञ्चालन गरिरहेका छन् । स्थानीय तहदेखि सङ्घ सरकारसम्म जनताकै छोराछोरीले नेतृत्व गरिरहेका छन् । हामी गाउँपालिकाले जनताको घरदैलोसम्म अधिकार पुर्याएको छ । हामी जनताको मागबमोजिम कार्यसम्पादन गरिरहेका छौं । हिजो हरेक कामका लागि केन्द्रमा पुग्नुपथ्र्यो आज सबै काम स्थानीय तहबाटै भइरहेका छन् । यही त होला सिंहदरबारको अधिकार गाउँमा भन्ने होइन र ? जनताको अवस्था अझै पनि धेरै हदसम्म बदल्न बाँकी छ । परिवर्तनको प्रक्रिया तत्काल सिधा परिणाम दिने हुँदैन । यसका लागि समय र निरन्तर प्रयास आवश्यक पर्छ । सबै समस्याहरू एकै पटक समाधान गर्न सकिँदैन, तर हामी हाम्रो कार्यकालमा यति सुनिश्चित गर्नका लागि काम गरिरहेका छौं कि परिवर्तनको महसुस जनताले गर्न सकून् । यो परिवर्तन क्रमिक रूपमा हुँदै जाने प्रक्रिया हो, जसमा एक समयपछि हामी सबैको अपेक्षाअनुसार सुधार र प्रगति देख्न सकिनेछ ।

अन्त्यमा केही भन्नुहुन्छ ?
खासमा, गाउँपालिकामा मलाई उपाध्यक्षको जिम्मेवारी पालिकावासीले दिनुभएको हो । यो जिम्मेवारी पाउँदा मैले सबैभन्दा पहिला यो कामको महत्त्व र यसको चुनौतीलाई बुझ्न थालेँ । जिम्मेवारीअनुसार काम गर्दै जाँदा कतिपय स्थानमा कमीकमजोरी पनि हुन पुगेका होलान्, तर यो जिम्मेवारीबाट मैले धेरै कुरा सिकेँ र परिपक्व हुँदै गएकी छु । अझ महत्त्वपूर्ण कुरा भनेको हामीलाई काम गर्न सधैँ प्रोत्साहन पालिकावासीबाट प्राप्त भएको छ । पालिकावासीहरूको समर्थन र विश्वासले नै हामीलाई अगाडि बढ्न हौसला दिएको छ, जसका लागि म पालिकाबासीहरूलाई मनैबाट धन्यवाद दिन चाहन्छु ।

साथै, मैले न्यायीक समितिमा कार्य गर्दै, धेरै पीडित नागरिकलाई न्याय दिलाउन सफल भएको छु । यसैले मलाई गर्व लागेको छ । न्यायको क्षेत्रमा हामीले गरेको कामले पालिकाबासीको विश्वास जित्न सकेको छ । विशेष गरी, महिलाहरूको नेतृत्वमा यो क्षेत्र अझ प्रभावकारी र निष्पक्ष बन्ने विश्वास मैले राखेको छु । भविष्यमा, यदि स्थानीय तहमा महिला र पुरुष समान रूपमा न्याय क्षेत्रमा काम गर्छन् भने, म विश्वास गर्छु कि यो क्षेत्रमा निष्पक्षता र समानता अझ बढ्नेछ । भविष्यमा हरेक नागरिकलाई समृद्धि र विकासको दिशामा अग्रसर गराउने आधार हामीले तयार पारेका छौं । भविष्यमा गाउँपालिकालाई समृद्ध बनाउन, सबैको सामूहिक प्रयास र सहयोगले मात्र सम्भव छ । हामीले गरेका प्रयासहरूले निश्चित रूपमा गाउँपालिकालाई समृद्ध बनाउन मद्दत पुर्याउनेछन् भन्ने मैले विश्वास राखेको छु ।

मैले यहाँ पालिकावासीहरूलाई धन्यवाद दिन चाहन्छु र भविष्यमा गाउँपालिकालाई समृद्ध बनाउन सबैको योगदानको महत्त्वलाई स्वीकार्दै, हामीले निश्चित रूपमा सफलता हासिल गर्नेछौं भन्ने आशा व्यक्त गर्न चाहन्छु । धन्यवाद ।

उज्यालाे राप्तीबाट