निजी डेरीले दुधकाे मूल्य बढाए, किसानले प्रतिलिटर रू १२ सम्म बढी पाउने, उपभाेक्ता मूल्य प्रतिपाेका रू ५०
काठमाडौँ । दुध उत्पादन बढी हुने सिजनमा समेत दुधको अभाव देखिएपछि डेरी उद्योगीले काँचो(झोल) दुधको मूल्य बढाउने भएका छन् । दुधकाे अभाव टार्न उद्याेगीले आपसी सहमतिमा किसानलाइ लाभ हुने गरी दुधको मूल्य बढाउने भएकाे बताएका छन्।
निजी डेरीबाट उत्पादित दूधकाे अधिकतम खुद्रा मूल्य सनिवारदेखि प्रतिपाेका ५० रूपैयाँ हुनेछ भने किसानले प्रतिलिटर ७२ (संकलन खर्चसमेत) रूपैयासम्म पाउनेछन् । उद्याेगीका अनुसार बुधम्यानहरूले प्रतिलिटर ५ रूपैयाँ कमिसन पाउनेछन् ।
यसअघि अघाेषित रूपमा किसानसँग न्युनतम समर्थन मूल्य भन्दा बढीमा दुध खरिद गरिरहेकाेमा डेरी उद्याेगीहरू घाेषित रूपमै खरिद तथा विक्री मूल्य बढाउन थालेका हुन् । मूल्य बढाउनेमा ठुला डेरीहरूकाे संस्था डेरी उद्याेग संघ आवद्ध उद्याेग छन् भने केही नेपाल डेरी एसाेसिएसन आवद्ध छन् ।
सरकारले २०७८ माघ १७ गते दुधको न्युनतम् समर्थन मूल्य निर्धारण गरेपश्चात पनि दुग्ध उत्पादनमा प्रयोग हुने दाना, चोकर र पशु नश्लको पटकपटक मूल्यवृद्धि हुदाँ किसानले गतवर्ष ताकिएको फ्याट र एसएनएफका आधारमा समर्थन मूल्यमा बिक्री गर्दै आइरहेका थिए ।
नेपाल डेरी प्रा. लि. ले शुक्रबार परिमार्जित दररेट सार्वजनिक गर्दै पुस १६ गतेदेखि नयाँ मूल्य लागू हुने जनाएको छ । डेरीले फरक फरक जिल्लामा फरक न्युनतम खरिद मूल्य तोकेको छ । जसमा चितवान, मकवानपुर, नवलपुर, सिन्धुली, रामेछाप, धादिङ्ग, काभ्रे, भक्तपुर, ललितपुर, काठमाडौँ, सिन्धुपाल्चोकका किसानले न्युनतम ६८ रुपैयाँ प्रतिलिटर पाउने छन् ।
बारा, पर्सा, रौतहट, सर्लाही, महोत्तरी, धनुषा, सिराहा, सप्तरीमा, नवलपरासी, रुपन्देही र कपिलवस्तुका किसानलाई ६६ रुपैयाँ प्रतिलिटर ताकिएको छ ।
त्यस्तै झापा, मोरङ र सुनसरीका लागि न्युन्तम ६४ रुपैयाँ तोकिएको छ भने धनकुटा, इलाम, दाङ, बाके, बर्दिया, र सुर्खेतमा न्युनतम ६१ रुपैयाँ छ तोकिएको छ। किसानलाई तोकिएको न्युनतम मूल्यमा उद्योगीले ३ रुपैँया ९६ पैसा संकलन तथा दुवानी खर्च जोडेर उपभोक्तालाई बिक्री गर्ने छन् ।
सरकारले गतवर्ष माघ १७ गतेदेखि देशभर लागू हुने गरी दुग्ध उत्पादन गर्ने किसानलाई प्रतिलिटर ५६ रूपैँया ४ पैँसा समर्थन मुल्य तोकेको थियो । सरकारले न्युनतम समर्थन मूल्य ताेकेपछि घाेषित रूपमै सरकारले ताेकेभन्दा बढी मूल्य निर्धारण गरेका डेरी उद्याेगका दुबै संस्थाले यस विषयमा आधिकारिक धारणा भने ल्याएका छैनन् ।
के भन्छन् उद्योगी
सरकारले गतवर्ष तोकेको न्युनतम समर्थन मूल्यमा थप ५ रुपैँयादेखि १२ रुपैँयासम्म बढि मूल्य तिरेर दुध खरिद गर्न डेरी उद्योग संघमा आबद्ध सबै डेरी सहमत भएको अध्यक्ष राजकुमार दाहालले बताए । “बजारमा दुध छैन, चल्तिको दररेटमा ८-१० रुपैँया बढि तिर्दा पनि दुध पाइदैन,” अध्यक्ष दाहालले भने, “कालोबजारी मौलाउन दिनुभन्दा उद्योगी साथीहरुले किसानलाई लाभ हुनेगरी दुधको मुल्य परिमार्जन गरेकोमा डेरी उद्योग संघको सहमती छ ।”
फल सिजनमा समेत दुधको अभाव भएपछि दुग्ध क्षेत्रका किसानको पलायन रोक्न बाध्य भएर दुधको मुल्य बढाउनुपरेको संयुक्त डेरी प्रवन्ध सञ्चालक कुलप्रसार घिमिरेले बताउछन् । बढ्ने मुल्यअनुसार किसानले स्थान अनुसार अहिले बजारमा चलेको मूल्यभन्दा प्रतिलिटर पाँच देखि १२ रुपैँयामा सम्म बढि पाउने छन् ।
“कर्मचारीको तलबदेखि इन्धनको मुल्यसमेत निरन्तर बढेकाले उद्योग नै बन्द गर्नुपर्ने अवस्था आयो,” घिमिरेले भने, “दाना, चोकरको महंगीले किसान पलायनको बाटोमा छन् उनीहरुलाई रोक्न सरकारी तहबाटै थप पहल हुनुपर्छ ।”
